انواع پارچه ها و آشنایی با ویژگی های پارچه

در این نوشته قصد دارم با انواع پارچه و نام گذاری پارچه ها آشنا شویم.

قطعا مطالعه این مطلب برای تمام عزیزانی که در صنعت فروش پارچه فعالیت میکنند مفید است.

در فروش هر محصولی آشنایی با جزییات و ویژگی های آن منجر خواهد شد تا به خریدار اطلاعات کامل تر و دقیق تری ارائه کنید در نتیجه مشتری را سریع تر به سمت محصول مورد نظر هدایت خواهید کرد.

انواع پارچه و نامگذاری پارچه ها

نام گذاری پارچه ها بر اساس چند ویژگی زیر انجام می شود:

• جنس پارچه
• طرح بافت پارچه
• مکان تولید پارچه
• سلیقهٔ تولید کننده

در ادامه به توضیح موارد بالا خواهیم پرداخت.

نامگذاری پارچه براساس جنس

بر اساس جنس پارچه اکریلیک، استات و پلی استر نام گذاری می شوند. نام تجاری پارچه اکریلیک ارلون (orlon) و پارچه پلی استر داکرون (Dacron)، ترگال (Tergal) و ترویرا (Terevira) است.

نامگذاری پارچه براساس طرح بافت

پارچهٔ تافته (طرح بافت تافته) و ساتین بر اساس طرح بافت نام گذاری می شوند.

نامگذاری پارچه بر اساس مکان تولید

برای این دسته کی توان به پارچه های ململ، کشمیر، داماسک و آکسفورد اشاره کرد.

نامگذاری بر اساس سلیقه تولیدکننده

می توان گفت در صد بالایی از پارچه ها بر اساس سلیقه تولید کننده نامگذاری شده اند که در این دسته می توان به پارچه گاباردین (Gabardine)، پوپلین (Poplin) و اورگانزا اشاره کرد.

ویژگی های مربوط به پارچه

وزن: وزن پارچه به صورت یک متر مربع یا وزن واحد سطح بیان می شود.  برای مشخص کردن وزن یک متر مربع آن را اندازه گیری میکنند. 

تراکم:تراکم میزان نزدیکی نخ ها در یک سانتی متر از طول یا عرض پارچه را نشان می دهد. 

در پارچه های تاری پودی تراکم به صورت تراکم تاری و تراکم پودی بیان می شود.

هرچه فضای میان نخ ها کمتر و تعداد نخ ها در یک سانتی متر بیشتر باشد بافت پارچه متراکم تر است. به عنوان مثال پارچه تنظیف تراکم کمتری نسبت به پارچه متقال دارد.

برای اندازه گیری تراکم پارچه از پودشمار استفاده می شود.

در پارچه های حلقوی تراکم پارچه با تعداد رج ها و ردیف ها در یک سانتی متر از طول با عرض مشخص می شود.

 تعداد ردیف ها در یک سانتی متر از عرض پارچه تراکم ردیف و تعداد رج ها در یک سانتی متر از طول، پارچه تراکم رج را مشخص می کنند.

هر چه تعداد رج ها و ردیف ها در یک سانتی متر از طول با عرض پارچه بیشتر باشد، فضای میان حلقه ها کمتر و بافت پارچه متراکم تر است

ضخامت:فاصله بین دو سطح پارچه سطح رویی و زیری بیانگر ضخامت پارچه است. ضخامت پارچه بر گرمی پارچه اثر می گذارد.

 ساختار پارچه ها به گونه ای است که در فواصل میان الیاف و نخ ها توسط هوا اشغال می شوند که نقش عایق حرارتی دارد و از بدن در برابر گرما و سرما محافظت می کند.

در پارچه های ضخیم، میزان هوای محبوس شده بیشتر از پارچه های نازک است.

در نتیجه پارچه ضخیم، محافظ و عایق ضخیم تری بین پوست و محیط به وجود می آورد. لذا، گرمای بیشتری را برای بدن فراهم می کند.

زیر دست:زیر دست پارچه واکنش حسی شخص به هنگام لمس پارچه با دست است.

برای بیان این واکنش حسی از توصیف هایی مانند صاف، زبر، نرم و سفت استفاده می شود.

با وجود اهمیتی که زیر دست پارچه دارد، این ارزیابی پارچه جزء سخت ترین ویژگی های قابل اندازه گیری است و روش استانداردی برای تعیین آن به دست نیامده است.

به طور سنتی تولید کنندگان فروشندگان و خریداران پارچه این خصوصیت را به صورت برداشت شخصی و با توجه به تجربه ارزیابی می نمایند.

صافی یا زبری، احساسی است که به هنگام کشیدن دست روی سطح پارچه تجربه می شود. زبری پارچه به دلیل ناهمواری سطح پارچه است.

نرمی و سفتی احساسی است که به هنگام خم کردن پارچه بین انگشتان دست تجربه می شود. در صورتی که پارچه سفت یا اصطلاحاً شق ورق باشد، در برابر خمش مقاومت می کند.

به عبارت دیگر چنین پارچه ای به راحتی بین انگشتان دست خم نمی شود و در نتیجه به احساس نرمی، انعطاف پذیری و تاشوندگی نمی انجامد. 

آویزش: پارچه به هنگام آویزان شدن تحت وزن خودش تشکیل چین خوردگی های زیبا و خوش فرم را بدهد به این مفهوم آویزش می گویند.

آویزش پارچه به خصوص در مورد پرده و دامن از اهمیت ویژه ای برخوردار است و بر خوش فرمی ظاهری آنها تأثیر می گذارد.

جهت مشاهده و خرید طاقه ای پارچه پرده ای کلیک کنید.

آویزش میزان خمش یا انعطاف پذیری و قابلیت راحت خم شدن و همچنین وزن پارچه بستگی دارد. پارچه های سنگین راحت تر از پارچه های سبک آویزان می شوند.

یک روش ساده برای تعیین آویزش پارچه، که نیاز به وسیله خاصی ندارد و به هنگام انتخاب و خرید پارچه می توان از آن استفاده کرد، این است که قسمتی از پارچه را از روی طاقه باز و آن را از لبه یک میز آویزان کنید.

نحوه آویزان شدن پارچه و تعداد چین های تشکیل شده در پارچه، میزان آویزش پارچه را نشان می دهد. یک روش ساده برای تعیین میزان آویزش استفاده از صفحه مدور مدرج است.

چروک پذیری و برگشت پذیری از چروک:چروک عبارت است از خطوطی که در حین پوشیدن پوشاک، در برخی از نواحی آن ایجاد می شود و ظاهر ناخوشایندی در پوشاک به وجود می آورد.

این خطوط در اثر تا شدن پارچه و تحت فشار قرار گرفتن آن، در پارچه به وجود می آیند. آستین و پاچه شلوار قسمتهایی از پوشاک هستند که بیشتر در معرض چروک شدن قرار دارند.

در اثر خم شدن آرنج و زانو، نیز در این نواحی خطوط و تاهایی در اثر فشار پارچه ایجاد می شود.

پس از صاف کردن زانو و آرنج و برداشته شدن فشار از روی پارچه، خطوط ایجاد شده در پارچه به تدریج از بین میروند و چروک آن باز می شود.

بنابراین، برگشت پذیری از چروک عبارت است از قابلیت پارچه در از دست دادن خطوط و تاهای ناخوشایند ایجاد شده در آن.

یک روش ساده و کاربردی برای تشخیص میزان چروک شدن پارچه که در هنگام انتخاب و خرید پارچه میتواند کمک کنند این است که قسمتی از پارچه را در دست خود مچاله کنید و مدتی آن را نگه دارید.

سپس با باز کردن دست خود، پارچه را رها کنید. اگر خطوط و چروکهای ایجاد شده زیاد باشند و بعد از گذشت چند ثانیه از بین نروند، نشان دهنده این است که چروک پذیری پارچه زیاد و برگشت پذیری از چروک آن کم است.

برای تعیین میزان چروک پذیری پارچه از دستگاه چروک استفاده می شود نمونه پارچه مچاله شده در دستگاه قرار میگیرد و توسط وزنه ای روی آن فشار می آید.

پس از آن دستگاه خارج کرده و برای مدیت صبر میکنند تا چروک آن برطرف شود.

پارچه را با نمونه های استاندارد مقابسه میکنند و میزان چروک پذیری پارچه مشخص می شود.

پرزدانه:در اثر سایش پوشاک حین مصرف و شست و شوی آن، الیاف موجود در سطح پارچه از سطح پارچه بیرون می زنند و در اثر ادامه عمل سایش در هم گره می خورند و به شکل گلوله های کوچک و محکم چسبیده به سطح پارچه نمایان میشوند.

به این گلوله های کوچک الیاف «پرزدانه» می گویند تشکیل پرزدانه در سطح پارچه به زیبایی ظاهری آن آسیب می رساند.

پرزدانه ها در بحش هایی از لباس مانند زیربازو، سرآستین، داخل بقه، جیب های پشت و بغل که سایش آنها بیشتر است، بیشتر ایجاد می شوند.

گفتنی است پارچه های تهیه شده از الیاف پشم، پلی استر، نایلون و اکریلیک بیش از پارچه های دیگر در ایجاد پرزدانه مستعد هستند.

راحتی: راحتی، حس مطبوعی است که در اثر هماهنگی روانی و فیزیکی بین انسان و محیط ایجاد میشود راحتی پوشاک را از سه جنبه می توان بررسی کرد: راحتی لمسی، راحتی حرارتی، راحتی رطوبتی

الف) راحتی لمسی:احساسی که در نتیجه تماس پارچه با پوست ایجاد می شود مانند صفتی (شق ورقی)، صافی یا زبری، نرمی و انعطاف پذیری، سردی یا گرمی، سوزش، خارش، سوزن سوزن شدن، چسبیدن لباس به بدن به بدن در اثر الکتریسیته ساکن و چسبیدن لباس به بدن هنگام نمناک بودن است.

ب) راحتی حرارتی: پوشاک نقش مهمی در محافظت بدن در برابر گرما و سرما ایفا می نماید. علت استفاده از پوشاک فراهم کردن راحتی بدن در شرایط مختلف است.

در شرابط آب و هوایی مختلف لباس ها باید به عنوان عایق حرارتی و محافظ عمل کنند.

ساختار پارچه ها به گونه ای است که فواصل خالی بین تار و پود پارچه توسط هوا اشغال می شوند.

به عبارت دیگر بخشی از حجم کل پارچه را هوا تشکیل می دهد. این هوای محبوس شده در پارچه، در نقش عایق حرارتی عمل می کند و از بدن در برابر گرما و سرما محافظت می کند.

عامل دیگری که در محافظت بدن در برابر گرما و سرما مؤثر است، قابلیت عبور هوا از پارچه است. هر چه قابلیت عبور هوا از پارچه بیشتر باشد، گرما و سرمای محیط بیشتر و راحت تر به بدن منتقل می شود.

به عبارت دیگر، هرگاه تبادل حرارتی بین بدن و محیط بیشتر باشد نقش پوشاک در محافظت بدن در برابر گرما و سرما کمتر خواهد بود.

میزان هوای محبوس شده در پارچه و همچنین قابلیت عبور هوا از پارچه به عوامل مختلفی از قبیل جنس الیاف، ساختار پارچه، تراکم بافت، ضخامت پارچه و.... بستگی دارد.

ج) راحتی رطوبتی: در اثر انجام فعالیتهای شدید بدنی، مانند ورزش، دمای بدن افزایش می یابد و بدن عرق میکند با تبخیر عرق روی پوست بدن خنک می شود، زیرا حرارت لازم را برای تبخیر شدن از بدن دریافت میکند سپس رطوبت تبخیر شده از سطح پوست، از فواصل هوایی موجود میان الیاف و نخ های پارچه عبور می کند و خارج می شود.

بنابراین، یکی از ویژگی های مهم پارچه در حفظ راحتی رطوبتی پوشاک، قابلیت عبور بخار آب از پارچه است.

پارچه ای که قابلیت عبور بخار آب از آن کم است قادر نیست عرق بدن را به اندازه کافی عبور دهد، در نتیجه موجب تجمع عرق در لباس می شود و احساس ناراحتی را در شخص به وجود می آورد.

در شرایطی که میزان تعریق زیاد است، یا شرایط محیطی مرطوب است و امکان تبخیر عرق وجود ندارد، پوست بدن خیس می شود و شخص احساس ناراحتی می کند.

در چنین شرایطی باید پوشاک از قابلیت جذب رطوبت مناسبی برخوردار باشد تا جذب عرق سطح پوست را خشک و راحتی را برای بدن فراهم کند. به همین دلیل لباس زیر باید از الیافی که قابلیت جذب رطوبت دارند تهیه شود.

پس از جذب رطوبت توسط پوشاک، عرق جذب شده، از سطح پوشاک تبخیر می شود.

آب رفتگی و جمع شدگی:معمولاً پارچه پس از تولید، در حین تولید پوشاک و پس از شست و شو، با کاهش ابعاد (جمع شدگی) یا به عبارت دیگر آب رفتگی مواجه می شود.

آب رفتگی موجب ناخشنودی مصرف کنندگان می گردد. زیرا عیوبی مانند کم رنگ شدن پارچه ها ایجاد پرزدانه، هر چند در پوشاک ظاهر ناخوشایندی ایجاد می کند اما آن را بی مصرف نمی سازد.

در حالی که آب رفتگی در همان اوایل مصرف باعث بی مصرف شدن پوشاک می گردد.

علل جمع شدگی پارچه عبارتند از: جمع شدگی ناشی از تورم، جمع شدگی ناشی از استراحت پارچه، جمع شدگی ناشی از حرارت، جمع شدگی ناشی از نمدی شدن پارچه.

جهت مشاهده و خرید طاقه ای پارچه پوشکی و پارچه زنبوری کلیک کنید.

الف) جمع شدگی ناشی از استراحت پارچه: در هنگام بافت پارچه توسط ماشین های بافندگی، نخ ها به ویژه نخ های تار به شدت در معرض کشیدگی قرار می گیرند، با برداشتن پارچه بافته شده از روی ماشین بافندگی تنشهای وارد بر پارچه آزاد می شود و پارچه تمایل دارد ازدیاد طول های ایجاد شده در خود را جبران کند به همین جهت پارچه در جهت طول و عرض و بیشتر در جهت امتداد نخ تار جمع میشود وقتی پارچه از روی ماشین بافندگی برداشته میشود دارای ابعادی ناپایدار است.

بخشی از این ناپایداری، پس از خارج کردن پارچه از ماشین بافندگی بعد از مدت کوتاهی از بین میرود.

چنانچه پارچه خیس و شسته شود و سپس روی یک سطح صاف پهن گردد و خشک شود، پایداری ابعادی بیشتری در آن به وجود می آید.

بنابراین دلیل جمع شدگی پارچه پس از بافت قرار گرفتن پارچه در حالت آزاد یا اصطلاحاً در حالت استراحت است.

ب) جمع شدگی ناشی از تورم: این جمع شدگی در اثر شست و شو و در مورد پارچه های جاذب رطوبت، به خصوص پارچه های پنبه ای روی می دهد و علت آن متورم شدن الیاف در اثر جذب رطوبت است.

در اثر تورم الیاف قطر الیاف و در نتیجه قطر نخ ها در پارچه افزایش می یابد و در نتیجه نخ ها در پارچه به یکدیگر نزدیک تر میشوند.

به همین جهت ابعاد پارچه کاهش می یابد و این آب رفتگی در جهت طول پارچه بیشتر از جهت عرض پارچه است.

میزان آب رفتگی پارچه به میزان جذب رطوبت الیاف و میزان تورم الیاف بستگی دارد. هر چه جذب رطوبت و تورم الیاف بیشتر باشد آب رفتگی پارچه نیز بیشتر خواهد بود.

تراکم پارچه نیز بر میزان آب رفتگی پارچه تأثیر می گذارد در پارچه های تاری پودی با تراکم بافت کم، به دلیل فضای بیشتر میان نخ ها، میزان تورم الیاف و نخ ها بیشتر از پارچه های با تراکم بافت زیاد است.

لذا، میزان آب رفتگی پارچه های با تراکم بافت کم، بیشتر از پارچه های با تراکم بافت زیاد است. همان گونه که ذکر شد، شدت این نوع جمع شدگی در پارچه های پنیه ای از سایر پارچه ها بیشتر است.

برای جلوگیری از آب رفتگی پارچه های پایه ای قبل از دوخت آنها را شست و شو می دهند و آب رفتگی اولیه را در آنها ایجاد می کنند تا در شست و شوهای بعدی دچار آب رفتگی نشوند.

ج) جمع شدگی ناشی از نمدی شدن پارچه: این جمع شدگی در پارچه های پشمی به وجود می آید و دلیل آن وجود فلس در سطح الیاف پشم است.

در اثر رطوبت، حرارت و فشار، فلس ها از سطح لیف پشم بلند میشوند. در این حالت اگر پشم، در معرض مالش با فشار قرار گیرد این فلس ها در هم می روند و گره می خورند و پشم حالت نمدی پیدا می کنند.

چون این حالت نمدی ایجاد شده در پشم برگشت پذیر نیست، کاهش ابعاد پارچه نیز به صورت دائمی در پارچه باقی می ماند.

د) جمع شدگی ناشی از حرارت: این جمع شدگی در پارچه های تهیه شده از الیاف مصنوعی به وجود می آید.

با انجام عملیات تثبیت حرارتی بر روی نخ ها و پارچه های از الیاف مصنوعی میتوان از ایجاد این نوع جمع شدگی جلوگیری کرد.

در صورت تثبیت نشدن با حرارت و استفاده از اتوی داغ یا بخار شدید یا اتوی بخار در مراحل مختلف تولید پوشاک احتمال جمع شدگی پارچه وجود خواهد داشت.